Camba – Chamba

Ćamba leży za Khadźjar (Khajiam), prawie 56 km od Dalhousie. Ze względu na to, że miasto wznosi się na wysokości zaledwie 926 metrów, latem jest tu znacznie cieplej niż w Dalhousie. Zabudowania Ćamby, uczepione stromego zbocza nad rzeką Rawi, przypominają średniowieczną włoską wioskę. Największą popularność przyniosły Ćambie świątynie, spośród których wiele znajduje się w bliskiej odległości od centrum.

Przez tysiąc lat, aż do chwili gdy Indie uzyskały niepodległość, Ćamba była głównym miastem okręgu o tej samej nazwie (należało do niego również Dalhousie). Władzę nad Ćambą sprawowała dynastia maharadżów. Pałac (obecnie hotel) i muzeum należą do licznych obiektów, jakie zachowały się po tamtych czasach.

Ćamba nazywana jest stolicą Gaddi-sów, indyjskich pasterzy, zamieszkujących wysokie pasmo gór oddzielające Cambę od Kangry. Latem pasterze wyprowadzają stada owiec i kóz na górskie pastwiska, a na zimę powracają do Kangry, Mandi i Bilaspuru.

Miasto przecina porośnięta trawą promenada, tzw. chaugan (ćaugan), długości prawie jednego kilometra i szerokości 75 m.
Ćamba jest ważnym ośrodkiem handlowym dla mieszkańców okolicznych wiosek górskich. Mnóstwo ludzi przyjeżdża tu również w sierpniu na obchody święta Mińdźar. Głównym punktem uroczystości jest barwna procesja, w której biorą udział wierni z Gaddi, Ćuraći, Bhatti i Gudźdźaru. Na jej czele niesiony jest wizerunek Raghuwiry, a za nim umieszczone w lektykach posążki różnych bogiń i bogów.

Świątynie

Ze wzniesionej na szczycie wzgórza świątyni Ćamundry roztaczają się przepiękne widoki na rzekę Rawi i kryte łupkiem dachy Ćamby (niektóre z nich mają ponad trzysta lat). Dojście do świątyni zabiera około pół godziny.

Tuż obok pałacu maharadży znajduje się Lakszmi Narajan (Lakshmi Narayan), grupa sześciu świątyń, z których połowa poświęcona jest Śiwie (bóg księżyca), a pozostałe trzy Wisznu (bóg słońca). Najstarsza budowla pochodzi z X w., a ostatnia powstała w 1828 r. Na cześć boga Wisznu wzniesiona została również świątynia Hariraji, zbudowana w stylu sikhara.

Muzeum Bhuri Singha

W muzeum Bhuri Singha (czyn. codz. z wyj. nd.; 10.00-17.00) można obejrzeć interesującą kolekcję prezentującą sztukę i kulturę regionu. Na szczególną uwagę zasługują miniatury namalowane przez artystów wywodzących się ze szkół powstałych w Kangrze i Basohli. Wśród eksponatów znalazły się również malowidła ścienne pochodzące ze zniszczonego w czasie pożaru pałacu Rang Mahal.

Noclegi i gastronomia

W mieście znajdują się dwa domy turystyczne prowadzone przez HPTDC.Hotel Cham-pak (ct2774), pierwszy z nich, oferuje pokoje dwuosobowe za 100 INR oraz noclegi w sali sypialnej za 45 INR. Nieco droższy jest Iravati (tr2671), za pobyt trzeba tu zapłacić od 300 do 500 INR. Pokoje z klimatyzacją (300 INR) wynająć można w hotelu Akliand Chandi (ct6363) na College Road. Turyści poszukujący najtańszego zakwaterowania powinni udać się do Janta Hotel.

Na obiady warto wybrać się do Ravi View Cafe i restauracji w hotelu Iravati. Choć nie wskazuje na to wystrój, świetne potrawy podaje się w Gupta Dhaba, naprzeciwko Rk Tailors, niedaleko GPO. Zasłużenie dobrą opinią cieszy się też Olive Green Restaurant przy Tempie Road. Tosty z produkowanym w Cambie masłem są specjalnością Khalsa Tea Stall.

Połączenia

Z Dalhousie do Ćamby można dostać się wynajętym jeepem lub taksówką, niestety, przejazd jest drogi (ok. 550 INR). O wiele tańsza (18 INR) jest trwająca dwie godziny podróż autobusem. Miłośnicy pieszych wycieczek mogą w ciągu dwóch dni dojść do Ćamby na piechotę, zatrzymując się na noc w Khadźjarze. Autobusy z Pathankotu odjeżdżają co dwie godziny, przejazd trwa 5 godzin.

Piękny, ale trudny szlak prowadzi z Ćamby przez Brahmaur i Triund do Dharamsali. Piechotą można też dojść do Lahaulu i Kaszmiru, po drodze odwiedzając Tisę.

PIESZE WYPRAWY Z BRAHMAURU

Świetną bazą wypadową na wspinaczki po górach jest Brahmaur, 65 km za Ćambą. Jedna z ciekawszych tras to 35-kilometrowy szlak prowadzący nad jezioro Manimaheś, położone u podnóży świętych Manimaheś Kalias. Tysiące pielgrzymów pokonuje tę trasę na przełomie sierpnia i września.

Wiele szlaków wiedzie przez pasmo Pir Pańdźal do doliny Ćandry i Lahaulu. Turyści najczęściej wybierają szlak przecinający przełęcz Kugti. Tragarzy wynajmuje się w Brahmaurze (200 INR za dzień).

Pierwszy etap wyprawy wiedzie brzegiem rzeki Budhil do wioski Kugti. Dalej ścieżka wije się pod górę, przecina lasy iglaste i wychodzi na pastwisko, za którym ciągnie się ogromny, morenowaty teren. Aby dojść do przełęczy, trzeba pokonać jeszcze jedno strome podejście. Po drodze można natrafić na grupy koczujących Gaddisów, którzy wyprowadzają owce i kozy na łąki w Lahaulu. Przed zejściem do doliny Ćandry dobrze jest rozbić obóz po drugiej stronie przełęczy. Z doliny odjeżdżają codziennie autobusy do Manali.

Szczegółowy opis szlaków można znaleźć w wydanej przez Lonely Planet książce pt. Trekking in the Indian Himalaya (Wyprawy po Himalajach indyjskich).