Lahaul, Spiti i Kinnaur

Po przecięciu przełęczy Rohtang, położonej 51 km na północ od Manali, droga do Lehu wkracza na teren tybetańskich regionów Lahaul i Spiti. Podobnie jak Zodźi La, leżąca na granicy pomiędzy Kaszmirem i Ladakhem, również przełęcz Rohtang oddziela dolinę Kulu od Lahaulu i Spiti. Od północy graniczą one z Ladakhem, od wschodu z Tybetem, a od południowego wschodu z obszarem zajmowanym przez Kulu. Południowym sąsiadem Spiti jest Kinnaur (dojazd z Śimli).

Znaczna część Lahaulu i Spiti otwarta jest dla turystów jedynie przez krótki okres w lecie, kiedy na przełęczach topnieje śnieg.

Zezwolenia na wjazd

Turyści wybierający się do Spiti i dalej w głąb doliny aż do Tabo, nie muszą posiadać zezwolenia na wjazd (Inner Line Permits). Zezwolenie takie potrzebne jest tylko w przypadku podróżowania ze Spiti do północnej części Kinnauru. Aby je otrzymać, trzeba być uczestnikiem przynajmniej czteroosobowej wyprawy zorganizowanej przez autoryzowane biuro podróży.

Zezwolenia na wjazd wydają biura Senior District Magistrate (SDM) w Kejlongu lub Rekong Peo, jak również Deputy Commissioner w Kulu i Śimli oraz Ministry of Home Affairs (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) w Delhi. Osoby ubiegające się o uzyskanie zezwolenia muszą złożyć 3 fotografie. Być może, w przyszłości zezwolenia na wjazd będą mogli otrzymać również indywidualni turyści.

Piesze wyprawy

Okolice Spiti, Lahaulu i Kinnauru kryją wiele wspaniałych szlaków. Jednym z najpopularniejszych jest szlak z Darći (Darcha) przez Śingo La (5090 m) do Padam. Z Padam, stolicy regionu Zanskar, kursują regularnie autobusy do Kargilu, położonego przy drodze z Lehu do Śrinagaru. Bardziej szczegółowe informacje zawarte są w przewodniku Trekking in the Indian Hi-malaya (Wyprawy po Himalajach).

Samochodowe safari

Turyści posiadający zezwolenie na wjazd mogą wybrać się w podróż dookoła trzech tybetańskich regionów: Spiti, Lahaul i Kinnaur. Trasa rozpoczyna się w Śimli i wiedzie dalej przez Saharan, Rekong Peo, Akpę, Naćar, Sumdo, Tabo, Kazę, Kibar, Kunzam, Ćandratal, Batal, Ćatrę do Manali i doliny Kulu. Niektóre biura podróży w Śimli i Manali organizują safari samochodowe. Uczestnicy mogą pokonać całą trasę w ciągu dziesięciu dni. Jedną z tańszych jest wyprawa urządzana przez biuro YMCA z Śimli (zob.: Simla).

Klimat

Podobnie jak w Ladakhu, w wyższych partiach Himalajów rzadko zdarzają się opady deszczu. Tereny Lahaul i Spiti są zatem suche i w większości nieuprawne. Obszary Kinnauru stanowią swego rodzaju przejście z leżących na zachodzie zalesionych dolin do wysuszonych i ponurych regionów wschodniego Tybetu.

Powietrze jest tu przejrzyste i ostre; po ciepłych letnich dniach nastają zawsze chłodne, często mroźne noce. Słońce przygrzewa tu wyjątkowo mocno i opala nawet przy niskich temperaturach, dlatego trzeba zaopatrzyć się w kremy z filtrami. Prawdziwa zima rozpoczyna się w sierpniu, śnieg utrzymuje się aż do maja. Na ten czas dojazdy do Spiti, Lahaulu i Kinnauru są zamknięte dla turystów.

Kultura

Mieszkańcy Lahaulu, Spiti i Kinnauru praktykują tantryczny buddyzm tybetański, obejmujący różne kulty, wiarę w demony i dobre duchy. Przebywający w klasztorach (gompas) mnisi i lamowie prowadzą życie poddane skomplikowanym zasadom i rytuałom. W rzeczywistości przypominają bardzo buddystów z położonego dalej na północy Ladakhisu. Choć niemalże wszyscy mieszkańcy Spiti są wyznawcami buddyzmu tybetańskiego, tak w przypadku Lahaulu i Kinnauru połowa ludności praktykuje buddyzm, a połowa hinduizm.

PRZEŁĘCZ ROHTANG

Wznosząca się na wysokości 3978 m przełęcz Rohtang stanowi jedyne przejście do Lahaulu. Prowadząca tam droga samochodowa jest otwarta tylko od czerwca do września, natomiast piesi turyści mogą korzystać z niej nieco wcześniej. W sezonie turystycznym (VI-IX) z Manali do Kejlongu kursują regularnie autobusy. Należy przygotować się na nieoczekiwane zmiany pogody. Zanim zbudowano drogę, tylko niewielu turystom udawało się pokonać przełęcz, ponieważ złe warunki atmosferyczne uniemożliwiały pokonanie Rohtan-gu (w języku tybetańskim słowo rohtang oznacza „stos martwych ciał”).

Biuro turystyczne w Manali organizuje codzienne przejazdy autobusem (100 INR) do przełęczy.

KEJLONG (KEYLONG)

Usytuowany w górskim pustkowiu Kejlong jest stolicą regionów Spiti i Lahaulu. W okolicy miasta jest wiele starych pięknych klasztorów, m.in. oddalony o 3,5 km klasztor w Khardingu, dawnej stolicy Lahaulu. Na uwagę zasługują również klasztory Śaśur (3 km), Tkjal (6 km) i Guru Ghantal (11 km).

Noclegi

W prowadzonym przez HPTDC Tourist Bungalow można wynająć zaledwie trzy pokoje dwuosobowe za 200 INR, reszta to miejsca w sali sypialnej za 45 INR. W czasie sezonu można wybrać nocleg w rozkładanych wokół budynku namiotach dwuosobowych, za noc płaci się 125 INR. W pobliskim PWD Rest House panuje miła atmosfera. Dobrą muzykę i smaczne jedzenie gwarantuje Lamayur, niestety, pokoje, choć tanie, ma ponure i brudne.
W okolicy znajduje się jeszcze kilka tanich hotelików.

Połączenia

W lecie autobusy z Manali do Kejlongu kursują co godzinę, pierwszy odjeżdża już o 5 rano. Przejazd trwa sześć godzin i kosztuje 30 INR. Turyści wybierający się do Lehu mają do dyspozycji autobusy odjeżdżające w poniedziałki, środy i piątki (podróż trwa 2 dni). Bardziej komfortowe autobusy HPTDĆ kursują jedynie z Manali. Ponieważ wycieczki do Lehu stają się bardzo modne, w przyszłości będzie prawdopodobnie więcej kursów; planuje się też wyprawy jeepami. Więcej informacji na temat trasy do Lehu podajemy w rozdziale Dźammu i Kaszmir.

OKOLICE KEJLONGU

W niewielkiej odległości od Kejlongu, przy drodze z Manali, usytuowana jest Gondh-la. Największą atrakcją tej niewielkiej miejscowości jest ośmiopiętrowy zamek Tagora z Gondhli oraz stary klasztor buddyjski. Z Kejlongu można dojść do Gondhli pieszo, kilka odcinków szlaku przecina drogę samochodową. Pomiędzy Gondhlą i Kejlon-giem leży wioska Tandi – tam droga styka się z rzeką Ćandrabagha (nazywaną też Ćenab).

Kierując się dalej na północny zachód wzdłuż doliny Ćenab, dojedziemy do Tri-loknathu. Warto zatrzymać się tu na chwilę, aby zobaczyć biały marmurowy posąg sześcioramiennego Awalokiteśwary (najbardziej znanego bodlńsattwy, czyli osoby, która osiągnęła całkowite oświecenie). Pobliska wioska Udajpur słynie z pięknie rzeźbionej drewnianej świątyni z X lub XI w., dedykowanej bogini Mrikuli.