Dynastia wielkich mogołów

Dynastia wielkich mogołów

Mogołowie (cesarze indyjscy zwani wielkimi mogołami) opanowali większą część Indii. Pod względem terytorialnym imperium mogolskie można porównać z państwem Aśoki lub kolonią brytyjską. Dojście do władzy Mogołów było równie gwałtowne i szybkie, jak ich upadek. Właściwie panowało zaledwie sześciu wielkich mogołów. Następcy Aurangzeba sprawowali władzę już tylko tytularnie. Na okres rządów Mogołów przypada rozkwit architektury, sztuki i literatury. Powstały najsławniejsze budowle w Indiach; np. mauzoleum Tadż Mahal w Agrze, uznawane za jeden z cudów świata. Dynastię Mogołów tworzyli:

Baber(1527-1530)
Humajun (1530-1556)
Akbar(1556-1605)
Dżahangir (1605-1627)
Szach Dżahan(1627-1658)
Aurangzeb (1658-1707).

Baber, potomek Timura (zwanego też Tamerlanem), a zatem także Dżyngis Chana (od którego Timur się wywodził, a przynajmniej tak twierdził), wkroczył w 1525 r. do Pendżabu ze swojej stolicy w Kabulu i pokonał sułtana Delhi w bitwie pod Panipatem. Nie było to jednak zwycięstwo ostateczne. W 1540 r. Szer Szach pokonał Humajuna, drugiego z dynastii mogolskiej, który odzyskał władzę dopiero po piętnastu latach wygnania. Syn Humajuna, Akbar, który wstąpił na tron mając zaledwie 14 lat, do 1560 r. opanował całe imperium.

Akbar był niewątpliwie największym z wielkich mogołów. Wsławił się nie tylko jako utalentowany dowódca, ale także jako człowiek kulturalny, mądry i wrażliwy na piękno. W przeciwieństwie do poprzednich władców mogolskich, zdawał sobie sprawę, że Hindusów nie można złamać siłą. Dlatego korzystał z pomocy hinduskich doradców, dowódców i urzędników. Interesował się też kwestiami religijnymi. Dużo czasu spędzał na dyskusjach z przedstawicielami różnych wyznań (łącznie z chrześcijanami i parsami). W końcu sam utworzył wyznanie, które łączyło różne elementy znanych mu wierzeń.

Następca Akbara, Dżahangir, podobnie jak jego ojciec był tolerancyjny wobec innych wyznań, chociaż bardziej zajmowała go troska o trwałość potęgi imperium. Zmarł w drodze do ukochanego Kaszmiru. Grób Dżahangira znajduje się w Lahaurze na terenie Pakistanu. Szach Dżahan, aby zapewnić sobie miejsce na tronie, wymordował wszystkich mężczyzn w rodzie. Wolał Delhi i Agrę. W okresie jego panowania powstało wiele wspaniałych obiektów świadczących o potędze Mogołów. Do najbardziej znanych należy Tadż Mahal; trzeba pamiętać, że to wspaniałe mauzoleum jest tylko jedną z wielu imponujących budowli wzniesionych przez Szacha Dżahana. Zamiłowanie do architektury przyczyniło się też do upadku sułtana. Aurangzeb, syn Szacha Dżahana, pozbawił ojca władzy, by położyć kres ogromnym inwestycjom budowlanym. Szach Dżahan zerwał na korzyść islamu z tolerancyjną polityką wobec innych wyznań, prowadzoną przez Akbara. W 1639 r. zezwolił Brytyjczykom na założenie placówki handlowej w Madrasie.

Aurangzeb, ostatni z wielkich mogołów, głównie zajmował się rozszerzaniem granic imperium. Jednak podatki na cele wojskowe oraz nietolerancja religijna przyczyniły się do upadku tego władcy. Imperium chwiało się, gdyż luksusowy i wygodny tryb życia dworu spowodowały rozprzężenie moralne i zgnuśnienie szlachty oraz wojowników. Zniszczono wówczas wiele świątyń hinduskich, a na ich miejscu wzniesiono meczety. W odpowiedzi Hindusi masowo opuszczali wszystkie szczeble administracji państwowej. W przeciwieństwie do jego poprzedników, Aurangzeba pochowano w zwyczajnym grobie, który znajduje się w Rauzie koło Aurangabadu. Po śmierci Aurangzeba w 1707 r. na terenie całego kraju wybuchły bunty. Potęga Mogołów zaczęła chylić się ku upadkowi. Aż do czasu powstania indyjskiego, kiedy Brytyjczycy wygnali ostatniego przedstawiciela dynastii i wymordowali jego synów, Mogołowie sprawowali władzę li tylko tytularną. Imperium Mogołów rozpadło się na kilka mniejszych państewek. Wicekrólestwo Hajdarabad, na południu kraju, dzięki przychylności Brytyjczyków przetrwało aż do odzyskania niepodległości. Nawabowie (nababowie, książęta), rządzący Awadhem na północy, zostali w 1856 r. a pokonani przez Brytyjczyków. W Bengalu Mogołowie nierozważnie stawili czoło Brytyjczykom i przegrali bitwę pod Plassey w 1757 r.

Radżputowie i Marathowie

Potęga Mogołów nie znalazła kontynuatorów. Po upadku imperium władza przeszła w ręce innych sąsiednich dynastii. Przez cały okres panowania Mogołów, na północy kraju, w Radżastanie, umacniali się Radżputowie. Lud ten tworzył kastę wojowników, którzy zarówno w sprawach militarnych, jak i publicznych ściśle przestrzegali własnego kodeksu rycerskiego. Ich znaczenie dla Indii jest porównywalne ze znaczeniem rycerstwa w średniowiecznej Europie. Radżputowie odpierali wszelkie inwazje na swoje terytorium, ale nigdy nie byli silni na tyle, by podjąć walkę z silniejszym wrogiem. W czasach pokoju energia wojowników znajdowała ujście w walkach wewnętrznych, które wszakże doprowadziły do uzależnienia Radżastanu od Mogołów. Radżputowie ze względu na swoją waleczność byli cenionymi dowódcami warmii mogolskiej.

Lud Marathów swój pierwszy okres świetności przeżywał pod panowaniem Siwadźiego wiatach 1646-1680. Opowieści o jego wojennych sukcesach znane są do dziś w wioskach w centrum kraju, dzięki ustnym przekazom. Jest on ulubionym bohaterem w Maharasztrze, gdzie wsławił się wspaniałymi czynami. Był wielbiony także za to, że dowiódł, iż wielki przywódca nie musi pochodzić z kasty kszatrjów (rycerzy lub urzędników). Poniósł też zasługi w walce z Mogołami. Pewnego razu został nawet przez nich schwytany i uwięziony w Agrze, ale oczywiście uciekł, by rzucić się w wir następnych przygód. Jego syna wziął do niewoli Aurangzeb, który kazał swego rywala do tronu oślepić, a następnie stracić. Chociaż wnuk Siwadźiego nie odziedziczył talentów wojskowych, to jednak państwo Marathów istniało dalej, zarządzane przez peśzwów, którzy początkowo zaopatrując armię, stopniowo przejęli imperium Mogołów. Po złupieniu Delhi przez Nadira Szacha z Persji w 1739 r. potęga Mogołów znacznie osłabła. W 1761r. po przegranej bitwie pod Panipatem nastąpił gwałtowny upadek państwa Marathów. Przypomnijmy, że 200 lat wcześniej miała tam miejsce inna bitwa, która ustanowiła panowanie Mogołów. Jednakże Marathowie nadal kontrolowali środkową część półwyspu z krajem Malwa. Wkrótce jednak ulegli militarnej przewadze Brytyjczyków.